Stowarzyszenie Gmina Chrześcijańska- o stowarzyszeniu

Szanowni Państwo,

na terenie Nowego Żmigrodu działa Stowarzyszenie Gmina Chrześcijańska posiadające status organizacji pożytku publicznego.Jest ono kontynuacją powstałej pod koniec XIX wieku organizacji charytatywnej o nazwie Gmina Chrześcijańska. Nazwa ta miała podkreślać kulturową i majątkową odrębność owej instytucji od istniejącej już w Nowym Żmigrodzie Wyznaniowej Gminy Żydowskiej.

Za pośrednictwem strony internetowej www.gminachrzescijanska.pl chcielibyśmy przybliżyć Państwu historię i dotychczasowe osiągnięcia stowarzyszenia a także nasze zamierzenia i plany na przyszłość.

Dziewiętnastowieczna działalność organizacji, których idee kontynuowała później Gmina Chrześcijańska miała przede wszystkim charakter dobroczynny i opierała się na darowiznach mieszkańców Nowego Żmigrodu. W naszym posiadaniu znajdują się dokumenty z dnia 01.11.1853 r. dotyczące darowizny ks. Żelaznego na rzecz Instytutu Ubogich oraz legatu żmigrodzkich obywateli Marii i Macieja Zarychtowiczów, którzy 22.12.1864 r. przekazali budynek przy ulicy Podwale, mający służyć jako szpital – przytułek dla ubogich mieszkańców miasteczka.

Podstawę prawną stanowiły najpierw przepisy z roku 1896 zawarte w dzienniku Ustaw i Rozporządzeń Krajowych dla Królestwa Galicji i Lodomerii oraz Księstwa Krakowskiego, a od 1932 r. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Powstała u progu XX wieku organizacja przejęła funkcję Instytutu Ubogich, kontynuując jego charytatywną działalność aż do 1960 roku, kiedy ówczesna władza skonfiskowała cały jej majątek. Jedną z form tej działalności było prowadzenie przytułku dla ubogich. Ostatnich pensjonariuszy przytułku – Franciszkę i Piotra Chowańców oraz Franciszka Braczyka – pamiętają jeszcze starsi mieszkańcy naszego miasteczka.

Mimo niesprzyjających okoliczności stowarzyszenie funkcjonowało podczas I wojny światowej – to właśnie wtedy, w 1915 r., kiedy prezesem Gminy Chrześcijańskiej był Leon Karciński, zakupiono budynek przy ulicy Dukielskiej, który odtąd stał się własnością tej instytucji.

Intensywną działalność prowadziła ona również bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej, co potwierdzają zapisy w księdze kasowej, umowy z różnymi podmiotami oraz dokumentacja podatkowa i ubezpieczeniowa. W księdze kasowej obejmującej lata 1945 – 1960 odnajdujemy między innymi informacje o pomocy materialnej konkretnym osobom, a także o wkładzie w odbudowę kościoła parafialnego i kaplicy cmentarnej ze zniszczeń wojennych.

W ciągu kilkudziesięciu lat swego istnienia Gmina Chrześcijańska zgromadziła znaczny majątek, na który składają się grunty orne, pastwiska, nieużytki wraz z lasem o łącznej powierzchni ponad 10 ha, rozciągające się w pasie między ulicą Starożmigrodzką a granicą z Kątami. Na części tych gruntów znajdują się obecnie budynki „Jafaru” oraz Kółka Rolniczego, 4-arowa działka przy ulicy Podwale, gdzie kiedyś mieścił się szpital dla ubogich, 10-arowa działka w pobliżu akweduktu na Dębiczu, a także droga w okolicy cmentarza potocznie zwana „wąwozem”. W skład majątku stowarzyszenia wchodzi również budynek tzw. „Starej Gminy”, zakupiony jak wspomniano w 1915 r. za 11 000 reńskich.

Ze względu na fakt zaginięcia archiwów sądowych podczas działań wojennych stan posiadania Gminy Chrześcijańskiej można potwierdzić dokumentami sporządzonymi w latach 1945-1947. Jest to protokół z zebrania wiejskiego z dn. 09.12.1945 r. oraz akt notarialny z dn. 21.08.1947 r. podpisany przez notariusza żmigrodzkiego Waleriana Kosińskiego.

Organizacja pożytku publicznego jaką była Gmina Chrześcijańska, mogła funkcjonować głównie dzięki zaangażowaniu ludzi chętnych do pomocy, a takich wśród społeczności miasteczka było wielu. Należeli do nich: Leon Karciński, który pełnił funkcję prezesa, a po II wojnie światowej tutejszy proboszcz ks. kan. Władysław Findysz, pełniący funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Gminy Chrześcijańskiej, Wojciech Morawski, Tadeusz Budnik, Adolf Gawron, Karol Wilczyński, Piotr Majewski, Stanisław Jakubowski, Andrzej Czekaj, Andrzej Kopyta, Michał Gołębiowski, Józef Zagórski, Franciszek Źrebiec, Karol Gołębiowski, Jan Przybyłowski, Edward Klocek, Michał Nowak, Tomasz Frużyński, Władysław Brożyna, Franciszek Kozłowski, Jan Bal, Edward Musiałowicz, Andrzej Senczak, Leon Pac, Władysław Nowak, Szymon Wapiński, Szymon Wielgosz, Władysław Nowak (starszy), Józef Gajda, Konstanty Szuba, Jan Bazan, Franciszek Brożyna, Walenty Frużyński, Jan Książkiewicz, Józef Midor, Aleksander Żelazny, Daniel Grűn, Władysław Kostaś.

W 1960 r. władze komunistyczne bezprawnie, na podstawie poufnych pism i zarządzeń, skonfiskowały cały majątek Gminy Chrześcijańskiej, w tym gotówkę w kwocie 13 626,90 zł, a także dokumentację i statut. Natychmiastowe próby odwoławcze odrzucono, a organizacji odmówiono prawa strony, mimo że formalnie nigdy nie przestała istnieć.

Ponowne starania o zwrot majątku i reaktywację działalności stały się możliwe dopiero po roku 1989. Członkowie dawnej Gminy oraz ich potomkowie apelowali do różnych organów władzy państwowej i samorządowej, jednak bezskutecznie. Uznano bowiem, że Gmina Chrześcijańska nie posiada osobowości prawnej a zatem nie może być stroną w postępowaniu. Te fakty zmusiły nas do ponownej rejestracji stowarzyszenia, w którego statucie wyraźnie zaznaczyliśmy kontynuację idei, zadań i celów dawnej instytucji. Nadal podejmujemy działania zmierzające do odzyskania utraconego majątku. Między innymi w 2006 roku dwukrotnie udaremniliśmy ogłoszony przez obecnego Wójta Gminy Nowy Żmigród przetarg na sprzedaż budynku przy ulicy Dukielskiej za wyjątkowo niską cenę 38 tysięcy złotych. Do zorganizowania protestu, w który włączyli się mieszkańcy Nowego Żmigrodu, bardzo przyczynił się Pan Władysław Mroczka. Obiektu nie sprzedano wprawdzie prywatnym osobom ale nie stał się również ponownie własnością Gminy Chrześcijańskiej mimo wcześniejszej obietnicy Wójta p. Krzysztofa Augustyna. Przekazano go Towarzystwu Miłośników Nowego Żmigrodu chociaż wniosek, jaki złożyła ta instytucja nie spełniał warunków ustawy o gospodarce nieruchomościami z dn. 21.08.1997 r. A to przecież dzięki zabiegom naszego stowarzyszenia budynek znalazł się w rejestrze zabytków. Od decyzji tej wydanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu, odwołał się Wójt Gminy Nowy Żmigród, ale rozstrzygający sprawę minister kultury utrzymał w mocy postanowienie konserwatora.

Starania o odzyskanie majątku Gminy Chrześcijańskiej i niedopuszczenie do jego sprzedaży to tylko jedna z form naszej aktywności. Prowadzimy bowiem zwykłą działalność statutową, z którą będą się mogli Państwo zaznajomić, przeglądając strony internetowe.

Zapraszamy

Z poważaniem
Zarząd Gminy Chrześcijańskiej

PS Szanowni Państwo, informujemy, że od 28.06.2009 r. zgodnie z Uchwałą i Postanowieniem Sądu Rejestrowego w Rzeszowie Gmina Chrześcijańska podkreślając kontynuację i związek z poprzednikami, przyjęła patronat byłego Prezesa Leona Karcińskiego.

Przykłady działalności Gminy Chrześcijańskiej od XIX w.

Fragmenty dokumentów potwierdzających pochodzenie składników majątku Gminy Chrześcijańskiej

Witraż w kaplicy w której są złożone relikwie bł. ks. Władysława Findysza.

Jak wynika z zachowanego napisu został on ufundowany przez Gminę Chrześcijańśką w Nowym Żmigrodzie.

Podobny wizerunek widnieje na pieczęci okrągłej używanej przez Gminę Chrześcijańską od okresu międzywojennego do czasów obecnych.

Notre Association “Gmina Chrzescijanska” (Commune Chrétienne), reconnue d’utilité publique, agit sur le terrain de la ville de Nowy Zmigrod, dans le Sud-Est de la Pologne. Cette Association est aujourd’hui la continuation d’une Organisation caritative de droit Autrichien appelée « Commune Chrétienne » qui a vu le jour à la fin du 19eme siècle. Sa dénomination spécifique tendait à souligner l’identité culturelle, laïque, juridique et financière de cette structure afin de pouvoir la distinguer d’une autre Organisation déjà existante et opérant à Nowy Zmigrod sous le nom de « Gmina Zydowska » (Commune Juive).

L’activité de l’Organisation au 19eme siècle avait avant tout un caractère de bienfaisance et reposait sur la générosité et les dons des habitants de la ville de Nowy Zmigrod. Nous avons en notre possession des documents datés du 1er Novembre 1853 relatifs à une donation faite par Mr le Cure Zelazny au profit d’une fondation nommée « l’Institut des Indigents » ainsi qu’à un legs effectué par deux habitants de la ville, les époux Zarychtowicz. Ils firent don à ladite fondation le 22 Décembre 1864 de l’un de leurs immeubles situé à proximité de la rue Podwale afin que celui-ci soit transformé, aménagé et devienne l’hôpital de la ville.

Au cours des quelques décennies de son existence, l’Organisation « Commune Chrétienne » est ainsi devenue propriétaire d’un patrimoine immobilier conséquent, au titre duquel on trouvait des terres arables, des prés, des friches ainsi que des bois. Cet ensemble immobilier représentait une surface de plus de 10 hectares et tous les biens étaient localisés depuis la rue Starozmigrodzka jusqu’aux zones limitrophes de la ville voisine de Katy. Certains de ces terrains sont aujourd’hui occupés par les bâtiments de la société « Jafar » ainsi que par le « Cercle Agricole » pour ne citer que ceux-ci… Faisait aussi partie du patrimoine de l’Organisation « Commune Chrétienne » le bâtiment de l’ancienne Mairie, acquis en 1915 pour la somme de 11.000 Zlotys de l’époque.

En 1960, les autorités communistes ont confisqué l’ensemble du patrimoine immobilier de l’Organisation « Commune Chrétienne » sur la base de décisions confidentielles, arbitraires et ne pouvant faire l’objet d’aucun recours. En effet, les autorités communistes ont déclaré que l’Organisation « Commune Chrétienne » ne disposait pas de la personnalité jurique qui lui aurait permis de se pourvoir en justice. Les autorités communistes confisquèrent également toutes les archives les actes juridiques de l’Organisation ainsi que la somme de 13.626,90 Zlotys de l’époque. Ce n’est qu’à partir de 1989, année de la chute du régime communiste, que de nouvelles procédures en restitution de biens spoliés furent à nouveau rendues possibles et envisageables. Les membres du Bureau de l’ancienne Organisation ainsi que leurs héritiers tentèrent de récupérer les biens de l’ancienne Organisation « Commune Chrétienne » mais en vain, au motif que celle-ci ne possédait toujours pas de personnalité juridique distincte.

Ce refus des autorités polonaises de reconnaitre le statut de l’Organisation « Commune Chrétienne » nous a donc obligé de créer et d’ enregistrer les statuts d’une nouvelle Association « Commune Chrétienne » de droit Polonais. Nous avons par ailleurs pris bien soin de clairement stipuler dans les statuts que notre Association nouvelle n’est que la continuation juridique de l’ancienne Organisation caritative de droit Autrichien, notre objet principal étant toujours une action sociale et locale au travers d’actions caritatives, de protection du patrimoine ainsi qu’un engagement dans les affaires publiques locales.

C’est ainsi que depuis des années et sous la direction de notre Président Mr Zdzislaw SENCZAK notre association œuvre au dialogue et à la sauvegarde du patrimoine de la communauté juive locale.

Depuis 9 ans, nous organisons chaque année les journées de « Rencontres Œcuméniques et de Prières » en souvenir de 1250 de nos concitoyens de Nowy Zmigrod assassinés à Halbow le 7 Juillet 1942 car Juifs…

A l’occasion du 70ème anniversaire du massacre de Halbow, notre association a également financé une stèle commémorative en marbre qui fut apposée sur l’un des plus anciens bâtiments de la ville de Nowy Zmigrod. Ce bâtiment était jadis une auberge-hôtel ainsi qu’un dépôt de bière et la propriété de Mr Henri Schonwetter, déporté au camp de Plaszow près de Cracovie dont il ne revint pas…

Notre association est le partenaire privilégié de multiples organisations juives, telles que : - La Commune Juive de Cracovie - La Fondation pour la Protection du Patrimoine Juif - L’Institut Historique Juif - Le club des Chrétiens et Juifs, COVENANT, de Cracovie http://www.przymierze.krakow.pl/en/

Les efforts de notre association et de notre Président ont été reconnus à maintes reprises, preuve étant l’attribution du Prix « Protéger la Mémoire » qui fut remise à notre Président Zdzislaw SENCZAK par la Fondation Michael Traison - Pologne, le Jewish Community Center de Cracovie ainsi que par le Musée Juif Galicja de Cracovie.